Als je spreekt over een explosiegevoelige omgeving, denkt menigeen direct aan een gaslek, waar alleen een vonk nodig is om de boel tot ontploffing te brengen. Misschien wat minder bekend, maar ook stofexplosies komen helaas best vaak voor. Chemische reacties kunnen tenslotte ook leiden tot het vormen van een explosief mengsel. Het begrip ATEX omvat alle situaties waar een kans bestaat op gas- en stofontploffingsgevaar.
ATEX 114 en ATEX 153
De afkorting ATEX is afkomstig van de Franse woorden ATmosphere EXplosible uit de Europese richtlijnen voor explosieveiligheid. Bedrijven en organisaties die werken in explosiegevaarlijke omgevingen dienen maatregelen te nemen, zodat werknemers op een veilige manier hun werkzaamheden kunnen uitvoeren. Op het vlak van de Europese regelgeving voor explosieve omgevingen zijn er twee relevante richtlijnen: ATEX 114 en ATEX 153. Het betreft een richtlijn gericht op apparatuur (114) en een richtlijn voor de gebruikers in explosiegevaarlijke omgevingen (153).
Met betrekking tot deze laatste, ATEX 153, heeft de werkgever de volgende verplichtingen:
- Gevaarlijke gebieden waarin een kans bestaat op explosies dienen ingedeeld te worden in ATEX-zones;
- Binnen explosiegevaarlijke gebieden moet zijn aangegeven welke explosieve stoffen aanwezig zijn en in welke hoeveelheid.
- Installaties binnen het explosiegevaarlijke gebied moeten op de juiste manier door een installatieverantwoordelijke medewerkers aangelegd, geïnspecteerd en onderhouden worden.
- Werkgevers moeten hun medewerkers opleiden en certificeren, zodat zij veilig kunnen werken binnen gevaarlijke gebieden.
- Explosiegevaarlijke gebieden dienen duidelijk gemarkeerd te worden met een specifieke ATEX waarschuwingsdriehoek.
Zonering
Bedrijven hebben zelf de verantwoordelijkheid om een risicobeoordeling uit te voeren en maatregelen te treffen. Aan de hand van een audit, wordt er van elke ruimte een zone gemaakt met een cijferaanduiding (0,1 en 2 voor gas; 20, 21 en 22 voor stof of poeders). Afhankelijk van die toewijzing mogen er enkel apparaten geïnstalleerd worden die voldoen aan de voorwaarden van die zone.
We onderscheiden de volgende zones:
- Zone 0: Brandbare stoffen in de vorm van gas, damp of nevel met lucht zijn voortdurend, gedurende lange periodes of herhaaldelijk aanwezig.
- Zone 1: Brandbare stoffen in de vorm van gas, damp of nevel met lucht zijn, onder normaal bedrijf waarschijnlijk af en toe aanwezig.
- Zone 2: Brandbare stoffen in de vorm van gas, damp of nevel met lucht, zijn onder normaal bedrijf niet waarschijnlijk en wanneer dit toch gebeurt is het verschijnsel van korte duur
- Zone 20: Explosieve atmosfeer is voortdurend, gedurende lange periodes of herhaaldelijk (minstens 10% van de bedrijfsduur) aanwezig. Uitgedrukt in uren gaat het jaarlijks om meer dan 1.000 uur.
- Zone 21: Explosieve atmosfeer is af en toe aanwezig. 'Af en toe' wordt daarbij geïnterpreteerd als 0,1% tot 10% van de bedrijfsduur. In uren is dat tussen 10 en 1.000 uur per jaar. Gebieden waar vrijwel continu stoflagen liggen, vallen ook onder deze zone.
- Zone 22: Explosieve atmosfeer is in normale omstandigheden niet waarschijnlijk. Wanneer dat toch het geval is, duurt het niet lang. Dat is minder dan 0,1% van de bedrijfsduur. In uren uitgedrukt, gaat het om minder dan tien uur per jaar. Ook gebieden waar regelmatig stoflagen liggen, behoren tot zone 22.
Kennis
Als specialist op het gebied van instrumentatie kom ik ook op veel locaties waar ATEX-gecertificeerde apparatuur noodzakelijk is. Wat ik dan nog wel eens zie, is dat wel de juiste apparatuur gebruikt wordt, dus Ex-materiaal, maar dat men toch nog niet volledig op de hoogte is van de zoneringseisen. Als er een Ex-logo op een product staat, betekent dit nog niet dat het zomaar overal gemonteerd kan worden. Zo kan het voorkomen dat er netjes een Ex-motor wordt geinstalleerd, maar dat de frequentieregelaar niet wordt afgestemd op de desbetreffende zone.
Op het moment dat ATEX-instrumenten verkeerd worden toegepast, is de aanschaf eigenlijk voor niets geweest. Hitma Instrumentatie beschikt over diverse producten die ATEX-gecertificeerd zijn, denk aan drukverschilregelaars, temperatuurschakelaars, maar ook panelen, flowmeters en niveautransmitters. Ik denk graag met je mee om samen tot de beste oplossing te komen en zo aan de meest actuele ATEX-regelgeving te voldoen.
Bent u ook op zoek naar explosieveilige oplossingen, neem dan gerust contact met me op.